Europol chống tội phạm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI)

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi thế giới, nhưng không chỉ theo hướng tích cực. Các tổ chức tội phạm ngày càng khai thác AI để thực hiện các hoạt động phi pháp như lừa đảo, tạo deepfake, và phát triển mã độc. Vì vậy, Cơ quan Hợp tác Thực thi Pháp luật của Liên minh Châu Âu (Europol) đã công bố một báo cáo giải thích trí tuệ nhân tạo (AI) và tiền điện tử ảnh hưởng như thế nào đến tội phạm có tổ chức. Vậy Europol đang làm gì để đối phó với mối đe dọa này? Hãy cùng Blog Meme tìm hiểu trong bài viết này.

Mối nguy hiểm ngày càng tinh vi của tội phạm AI

Bà Catherine De Bolle, Giám đốc điều hành Europol, cảnh báo: “Tội phạm có tổ chức ngày càng tinh vi hơn và được thúc đẩy mạnh mẽ trên nền tảng trực tuyến, gia tăng tốc độ nhờ trí tuệ nhân tạo và các công nghệ mới nổi… Đây là một cuộc đua – giữa những kẻ lợi dụng công nghệ để phạm tội và những người sử dụng công nghệ để chống lại tội phạm. Chúng ta phải đảm bảo rằng lực lượng thực thi pháp luật luôn đi đầu”.

AI là một công cụ mang lại nhiều lợi ích cho xã hội, nhưng đối với những kẻ tội phạm tinh vi, họ sẽ lợi dụng AI để tiến hành các cuộc lừa đảo mang tầm cỡ quốc tế và gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho người dùng mạng đặc biệt là ngành tài chính điện tử khi mạng là công cụ chính.

Theo Europol, AI đang giúp tội phạm gia tăng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như buôn bán ma túy, buôn người, tội phạm mạng và trộm cắp danh tính. Đáng chú ý, công nghệ điện toán lượng tử trong tương lai có thể cho phép tội phạm dễ dàng bẻ khóa hệ thống mã hóa hiện tại, đặt ra thách thức lớn đối với an ninh mạng toàn cầu.

Những đặc tính như tốc độ xử lý nhanh, khả năng học hỏi và tính ẩn danh của AI khiến tội phạm trở nên khó phát hiện hơn bao giờ hết. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các cơ quan thực thi pháp luật, trong đó Europol là lực lượng tiên phong tại châu Âu.

Báo cáo cho biết các đặc điểm biến đổi của AI khiến nó trở thành một công cụ hấp dẫn đối với tội phạm. AI tạo sinh đã “giảm bớt rào cản gia nhập” đối với tội phạm kỹ thuật số.

Cơ quan chính phủ này còn cho biết AI cho phép tội phạm tạo ra các thông điệp bằng nhiều ngôn ngữ, nhắm mục tiêu vào nạn nhân chính xác hơn và trên toàn cầu. Nó cũng cho phép những kẻ xấu tạo ra phần mềm độc hại và tài liệu lạm dụng tình dục trẻ em.

AI và tiền điện tử thúc đẩy hiệu quả tội phạm như thế nào?

Trong báo cáo đánh giá mối đe dọa về tội phạm nghiêm trọng và có tổ chức, Europol tuyên bố AI và tiền điện tử đóng vai trò quan trọng trong hiệu quả thúc đẩy tội phạm. Tổ chức thực thi pháp luật này cho biết các mạng lưới tội phạm đã chứng minh được khả năng thích ứng nhanh chóng với công nghệ mới.

Europol cũng tuyên bố khả năng tự động hóa của AI đã biến đổi hiệu quả của các hoạt động tội phạm. Cơ quan chính phủ này cho biết tội phạm có thể tự động hóa các chiến dịch phishing bằng AI. Do đó, những kẻ xấu có thể tiếp cận nhiều nạn nhân hơn bằng các cuộc tấn công mạng quy mô lớn.

Trong báo cáo rằng phương tiện truyền thông tổng hợp thực tế cho phép tội phạm lừa đảo nạn nhân, mạo danh cá nhân và tống tiền. Tổ chức này đã viết: “Việc bổ sung tính năng sao chép giọng nói do AI hỗ trợ và video trực tiếp giả mạo khuếch đại mối đe dọa, tạo điều kiện cho các hình thức gian lận, tống tiền và đánh cắp danh tính mới”.

Vào ngày 13/2, công ty phân tích blockchain Chainalysis cho biết AI tạo sinh đang “khuếch đại các vụ lừa đảo”. Công ty phân tích này cho biết AI đang khiến các vụ lừa đảo trở nên dễ tiếp cận hơn và có thể mở rộng quy mô hơn. Elad Fouk, trưởng bộ phận sản phẩm chống gian lận của Chainalysis, cho biết AI tạo điều kiện cho việc tạo ra danh tính giả, cho phép kẻ gian mạo danh người dùng thực.

Ngoài AI, báo cáo cũng lưu ý cách các công nghệ dựa trên blockchain như tiền điện tử và NFT đã vượt ra ngoài phạm vi tội phạm mạng và hiện đang tham gia vào các lĩnh vực tội phạm truyền thống khác gồm buôn bán ma túy và buôn người di cư.

Europol cũng cho biết rằng nhiều âm mưu tội phạm hơn đã xuất hiện để đánh cắp tiền điện tử, NFT và các tài nguyên được sử dụng để khai thác tiền điện tử.

Lịch sử của tội phạm AI gần đây

Vụ tấn công gần đây vào sàn giao dịch Bybit, gây thiệt hại gần 1,5 tỷ đô la, đã trở thành một trong những hoạt động tội phạm nghiêm trọng nhất trong không gian crypto.

Theo thông tin từ điều tra viên nổi tiếng về tiền điện tử ZachXBT trên Telegram, vụ hack này đã “mở ra một cái nhìn đầy chấn động”, làm lộ rõ thực trạng ngành công nghiệp crypto đang phải đối mặt với một làn sóng tấn công và khai thác khủng khiếp, khiến toàn bộ hệ sinh thái này như bị “nấu chín” trong một môi trường đầy rủi ro.

Tội phạm lợi dụng lỗ hổng trên blockchain để thực hiện vụ hack này, điều tra viên cho biết hacker Triều Tiên rửa tiền đã chứng minh những sai sót của các giao thức xác minh giao dịch và xác minh danh tính trên nền tảng.

ZachXBT cho biết: “Các sàn giao dịch tập trung cuối cùng trở nên tệ hơn vì khi có tiền bất hợp pháp chảy qua, một số sàn phải mất nhiều giờ để phản hồi trong khi chỉ mất vài phút để rửa tiền”.

Europol có tác động như thế nào đến tội phạm AI

Để đối phó với mối đe dọa từ tội phạm sử dụng AI, Europol đã áp dụng các chiến lược toàn diện, kết hợp công nghệ tiên tiến và hợp tác quốc tế.

Về công nghệ, Europol sử dụng các công cụ AI để phân tích dữ liệu khổng lồ từ internet và dark web, giúp phát hiện các mô hình tội phạm như lừa đảo trực tuyến hay giao dịch bất hợp pháp. Trung tâm Đổi mới (Europol Innovation Lab) đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển những giải pháp này, mang lại lợi thế cho các nhà điều tra.

Europol tiến hành hợp tác với các tổ chức như Interpol, FBI và các công ty công nghệ lớn để chia sẻ thông tin và xây dựng các biện pháp đối phó hiệu quả. Sự phối hợp này giúp truy vết các hoạt động tội phạm xuyên biên giới, đặc biệt là những vụ liên quan đến tiền điện tử và AI.

Đồng thời, tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho nhân viên thực thi pháp luật, đồng thời xuất bản báo cáo để cảnh báo về nguy cơ từ tội phạm AI. Điều này giúp các quốc gia thành viên chuẩn bị tốt hơn trước sự gia tăng của tội phạm công nghệ cao.

Thành tựu đã đạt được gần đây nhất là Europol hỗ trợ các chiến dịch truy quét dark web, nơi AI và tiền điện tử được dùng để buôn bán ma túy và dữ liệu đánh cắp. Những chiến dịch này không chỉ ngăn chặn tội phạm mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ rằng Europol luôn đi trước một bước.

Việt Nam nằm trong tầm ngắm của tội phạm AI

Trí tuệ nhân tạo không chỉ được sử dụng trong tội phạm truyền thống mà còn tạo ra những phương thức lừa đảo tinh vi hơn. Chẳng hạn, tại Việt Nam, nhiều người đã trở thành nạn nhân của tội phạm công nghệ cao sử dụng AI để tạo video giả mạo (deep fake), lừa đảo tài chính hoặc bôi nhọ danh dự cá nhân. Một số trường hợp đã bị giả mạo hình ảnh để quảng cáo sản phẩm mà không hề hay biết, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín cá nhân và tổ chức.

Ngoài ra, AI còn được tội phạm sử dụng để tạo ra các chiến dịch lừa đảo quy mô lớn, như gửi email hoặc tin nhắn giả mạo ngân hàng, tổ chức tài chính, hoặc thậm chí giả dạng người thân để đánh lừa nạn nhân. Các mã độc (malware) được phát triển với sự hỗ trợ của AI cũng ngày càng khó phát hiện, có khả năng qua mặt các phần mềm bảo mật thông thường, tấn công vào hệ thống doanh nghiệp và cá nhân để đánh cắp dữ liệu hoặc tiền điện tử.

Trước mối đe dọa từ tội phạm AI, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Thiếu hụt nhân lực chuyên môn về an ninh mạng và AI là một vấn đề nổi bật, khi ước tính hiện nay chỉ có khoảng 300 chuyên gia AI trong lực lượng lao động. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ vượt xa tốc độ cập nhật của luật pháp, khiến việc truy bắt và xử lý tội phạm trở nên khó khăn.

Các chuyên gia khuyến cáo người dân cần thận trọng trước những nội dung không rõ nguồn gốc trên mạng, đồng thời cơ quan chức năng cần tăng cường các biện pháp nhằm ngăn chặn các hành vi lợi dụng công nghệ để phạm tội.

Kết luận

Europol chống tội phạm AI không chỉ là một nhiệm vụ mà còn là một cuộc chạy đua công nghệ đầy cam go. Với sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến, hợp tác quốc tế và chiến lược thông minh, Europol đang khẳng định vai trò lãnh đạo trong việc bảo vệ châu Âu trước mối đe dọa từ tội phạm công nghệ cao. Nếu bạn quan tâm đến an ninh mạng và cách AI đang định hình tương lai, hãy theo dõi các cập nhật từ Europol để hiểu rõ hơn về nỗ lực của họ.