Crypto sắp được phân loại như sản phẩm tài chính tại Nhật Bản?

Vào ngày 31 tháng 3 năm 2025, Nhật Bản đang chuẩn bị một bước ngoặt quan trọng khi Cơ quan Dịch vụ Tài chính (FSA) lên kế hoạch phân loại tiền điện tử (crypto) thành sản phẩm tài chính. Đây không chỉ là một thay đổi pháp lý mà còn là dấu hiệu rõ ràng cho thấy tiền mã hóa đang được tích hợp sâu hơn vào hệ thống tài chính truyền thống. Động thái này không chỉ ảnh hưởng đến nhà đầu tư trong nước mà còn có thể định hình xu hướng quản lý crypto trên thế giới.

Crypto sẽ được công nhận là sản phẩm tài chính tại Nhật Bản

FSA Nhật Bản đang soạn thảo sửa đổi Đạo luật Công cụ Tài chính và Giao dịch, dự kiến trình Quốc hội vào năm 2026 sau các cuộc họp kín với chuyên gia từ tháng 2/2025. Nếu thành công, Bitcoin và Ethereum sẽ chính thức được xem là công cụ tài chính, thay vì chỉ là phương tiện thanh toán như quy định từ năm 2016 sau vụ Mt. Gox. Một điểm nhấn quan trọng là luật cấm giao dịch nội gián sẽ được áp dụng cho crypto, nâng cao tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư. Đồng thời, các quỹ ETF Bitcoin giao ngay có thể được phép hoạt động, mở ra cơ hội cho tổ chức tài chính lớn tham gia.

Nhật Bản cũng cân nhắc giảm thuế lợi nhuận crypto từ mức tối đa 55% xuống 20%, ngang với thuế chứng khoán, nhằm khuyến khích giao dịch. Theo Nikkei, tính đến tháng 1/2025, số tài khoản giao dịch crypto tại Nhật Bản đã tăng vọt lên 7,34 triệu từ 1,26 triệu năm 2019, nhờ các ứng dụng giao dịch thân thiện. FSA nhấn mạnh rằng mọi công ty cung cấp dịch vụ crypto cho người Nhật, dù ở trong hay ngoài nước, đều phải đăng ký, đặt ra thách thức về khả năng thực thi với doanh nghiệp quốc tế.

Sản phẩm tài chính là gì và tại sao Crypto được đưa vào nhóm này?

Trước khi đi sâu vào tác động của quyết định này, hãy làm rõ khái niệm “sản phẩm tài chính”. Sản phẩm tài chính là các công cụ hoặc tài sản được thiết kế để quản lý tiền bạc, đầu tư, hoặc chuyển giao rủi ro tài chính.

Ví dụ, cổ phiếu đại diện cho quyền sở hữu trong công ty, trái phiếu là hợp đồng vay giữa nhà đầu tư và tổ chức phát hành, còn hợp đồng phái sinh dựa trên giá trị của tài sản cơ sở như hàng hóa hay chỉ số. Đặc điểm chung của chúng là có giá trị tiền tệ, tính thanh khoản, và luôn đi kèm với sự cân bằng giữa rủi ro và lợi nhuận. Khi tiền điện tử được xếp vào nhóm này, chúng không còn bị xem là “tài sản mã hóa” mơ hồ mà trở thành một phần chính thức của hệ thống tài chính, chịu sự giám sát chặt chẽ từ FSA.

Việc đưa crypto vào danh mục sản phẩm tài chính mang lại nhiều ý nghĩa. Thứ nhất, nó tăng tính hợp pháp, giúp nhà đầu tư và tổ chức tài chính tin tưởng hơn khi tham gia thị trường. Thứ hai, nó đặt crypto dưới các quy định tương tự chứng khoán, như cấm giao dịch nội gián, yêu cầu minh bạch trong kêu gọi đầu tư, và giám sát hoạt động tư vấn tài chính.

Tuy nhiên, sự đa dạng của crypto – từ Bitcoin ổn định đến memecoin đầu cơ cao – đặt ra thách thức trong việc xác định phạm vi điều chỉnh. Chẳng hạn, làm thế nào để áp dụng quy định cho các đồng coin thiếu minh bạch hoặc không có giá trị thực tế? Đây là bài toán mà FSA cần giải quyết để đảm bảo khung pháp lý mới không chỉ chặt chẽ mà còn thực tế.

Tác động của quyết định này đối với thị trường Crypto

Việc phân loại crypto thành sản phẩm tài chính sẽ tạo ra nhiều thay đổi lớn cho thị trường Nhật Bản và có thể lan tỏa ra toàn cầu.

Trước hết, nó mở đường cho các tổ chức tài chính lớn tham gia thông qua các quỹ ETF crypto, như ETF Bitcoin giao ngay, vốn đang là xu hướng ở nhiều nước. Điều này có thể biến Nhật Bản thành trung tâm giao dịch crypto hàng đầu châu Á, cạnh tranh với Singapore và Hàn Quốc. Mức thuế giảm từ 55% xuống 20% sẽ khuyến khích giao dịch, giúp nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức giữ lại nhiều lợi nhuận hơn, đặc biệt khi hệ thống thuế hiện tại bị coi là rào cản lớn.

Quy định cấm giao dịch nội gián và yêu cầu đăng ký với FSA sẽ tăng tính minh bạch, giảm thiểu gian lận và thao túng giá – những vấn đề từng khiến thị trường crypto mất uy tín. Theo JVCEA, các sàn giao dịch tại Nhật Bản đã đạt tiêu chuẩn bảo mật cao, với yêu cầu vốn tối thiểu tăng từ 10 triệu yên (2017) lên 50 triệu yên (2024), cùng quy định tách biệt tài sản và kiểm toán bên ngoài. Tuy nhiên, thách thức nằm ở khả năng thực thi với các sàn hoặc công ty nước ngoài phục vụ người Nhật, cũng như quản lý các đồng coin đầu cơ như memecoin, vốn khó kiểm soát về tính ổn định và minh bạch.

Các quốc gia khác có đi theo Nhật Bản?

Nhật Bản không phải quốc gia duy nhất theo đuổi xu hướng hợp pháp hóa crypto.

Hàn Quốc vào tháng 3/2025 công bố khung đầu tư crypto cho tổ chức, cho phép ngân hàng và doanh nghiệp tham gia từ quý III, nhằm bắt kịp sự phát triển của thị trường.

Quần đảo Cayman, một trung tâm tài chính offshore, yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP) đăng ký với Cơ quan Tiền tệ Cayman (CIMA), siết chặt quản lý từ đầu năm 2025.

Tại Việt Nam, Bộ Tài chính dự kiến trình Chính phủ khung pháp lý tiền số trong tháng 3/2025, đề xuất thí điểm sàn giao dịch theo cơ chế sandbox, phản ánh định hướng tăng trưởng kinh tế từ Tổng Bí thư Tô Lâm.

Trên phạm vi toàn cầu, EU đã triển khai MiCA từ 2024, phân loại crypto thành “tài sản tiền điện tử” với khung pháp lý thống nhất.

Nhật Bản nổi bật với sự toàn diện, từ luật giao dịch nội gián đến yêu cầu đăng ký toàn diện, nhưng xu hướng chung cho thấy các quốc gia đang dần tích hợp crypto vào hệ thống tài chính, mỗi nơi với cách tiếp cận riêng phù hợp với bối cảnh nội địa.

Kết luận

Việc Nhật Bản phân loại tiền điện tử thành sản phẩm tài chính vào năm 2025 là một bước tiến mang tính lịch sử, tận dụng lợi thế tiên phong để vừa bảo vệ nhà đầu tư vừa thúc đẩy thị trường phát triển. Quy định mới không chỉ củng cố niềm tin mà còn mở ra cơ hội cho dòng tiền lớn từ tổ chức tài chính, dù vẫn cần giải quyết thách thức thực thi và quản lý coin đầu cơ. Khi các nước khác như Việt Nam, Hàn Quốc theo sau, kỷ nguyên của tiền điện tử trong hệ thống tài chính chính thống đã thực sự bắt đầu, với Nhật Bản dẫn đầu làn sóng đổi mới này.